Kapellen en kozijnen

Bijna alle kapelletjes zijn toegankelijk en hebben dus een gevelopening om binnen te geraken of om naar binnen te kunnen kijken. De meeste gevelopeningen zijn voorzien van een kozijn. Hiervoor worden harde materialen zoals natuursteen gebruikt, maar meestal zijn ze gemaakt van hout. De deuren in een deurkozijn zijn meestal ook van hout gemaakt.

In het verleden werden kozijnen gemaakt van goede Europese houtsoorten zoals eiken en fijndradig grenen. De kwaliteit hiervan is vaak beter dan die van nieuw hout. Dit pleit ervoor om oudere houten kozijnen als het kan te behouden en de slechte delen te vervangen door vergelijkbaar hout. Vaak gaat het om de onderkanten van de verticale stijlen. Door afvallend en opspattend water hebben deze plaatsen het vaak zwaar te verduren. Zorg ervoor dat nieuwe onderdelen zo worden gezaagd dat het contactvlak waar het water niet komt, toch naar buiten afwatert.

Vocht is de grote boosdoener. Belangrijk is dat kozijnen, deuren en vensters zo worden gemaakt dat er nergens langdurig water op kan blijven staan. Ook moet je zien te voorkomen dat water aan de onderzijde van horizontale delen naar binnen kan komen. Daarom worden dorpels aan de onderzijde voorzien van een lange, meestal halfronde uitsparing. Zo’n waterholte zorgt ervoor dat druppels zo snel mogelijk van het houtwerk vallen.

Houten kozijnen, vensters en deuren moeten zo goed als mogelijk waterdicht zijn. Goed en regelmatig schilderen voorkomt vochtaantasting. Rondom de kozijnconstructie moet voldoende ventilatie mogelijk zijn. Vanouds bevindt zich tussen kozijnen en metselwerk een smalle luchtspleet. Deze natuurlijke ventilatieopeningen dus niet kitten, dicht spuiten.

Een veel voorkomend probleem bij houten deuren is een slechte ophanging aan het kozijn. Het probleem is dat een klein beetje speling van enkele millimeters al grote gevolgen kan hebben. De deur gaat dan klemmen waardoor de schade ernstiger wordt. Vaak zit het probleem bij de scharnierdelen die je opnieuw kunt vastmaken met grotere schroeven.

Aantasting van vensterhout wordt veroorzaakt door condenswater dat aan de onderzijde van de ruit op het houtwerk blijft staan. Hierdoor gaat dit hout inrotten. Door bij schilderwerk de verf ongeveer 2 mm tegen het glas op te zetten, wordt de kans op schade verkleind.

Tegenwoordig worden ruiten meestal op hun plaats gehouden door glaslatten. De ouderwetse manier bestaat uit het aanbrengen van stopverf, een deegachtig mengsel van hoofdzakelijk krijtpoeder en lijnolie (tegenwoordig vaak kunsthars). Laat stopverf enkele weken goed uitharden. Schilder uitgeharde stopverfranden altijd mee en zet de verf 2 mm op tegen het glas. Stopverf veroudert in de loop der jaren en brokkelt dan af. Na enkele decennia zullen ruiten een keer vernieuwd moeten worden.