Heemkundevereniging Oos Naer heeft het hagelkruis op het kruispunt Hagendoorn-Gendijk in Neer gerestaureerd. Er is onder meer een nieuw corpus bevestigd en het groen rond het kruis is gesnoeid.

Het hagelkruis staat hier al sinds mensenheugenis. Een exacte plaatsingsdatum is niet bekend. Mogelijk gaat het terug tot een Germaans/heidense en vervolgens Romeinse cultusplek. Aangezien hier vroeger een Romeinse weg liep, is dat niet geheel onmogelijk. Het kan evenwel ook een echt oud hagelkruis zijn, gezien het feit dat het zo alleen in het vrije veld staat. 

In de loop van de geschiedenis heeft meer dan eens een zware zomerse hagelbui grote schade aangericht aan het koren op de velden. Landbou­wers richtten daarom dikwijls een wegkruis op om God te vragen hen te sparen. Eén hagelbui kon immers al het werk van een oogstjaar tenietdoen. Het voedsel voor de hele lange winter kon dan verloren gaan, waardoor de boerderij door honger en armoede werd getroffen. Bleven de gewassen op de velden gespaard en kon de land­bouwer de oogst veilig in zijn schuren opslaan, dan versierde hij uit dankbaar­heid het hagelkruis bij zijn akker. Dan ook deelde hij een deel van de opbrengst uit aan de armen in de omgeving. Ook dat gebeurde bij het hagelkruis.

Vernieling in 1994
Vroeger moet hier waarschijnlijk een eikenboom bij gestaan hebben, want de oude Neerenaren noemen dit het ‘kruis aan de eikenboom’. In 1940 stond bij dit kruis een stenen rustbank. Bij de ruilverkaveling is het kruis een stukje verplaatst en in 1971 is het vernieuwd. In november 1994 vernielden baldadige (dronken) jongeren kruis en corpus. Passanten vonden nog enkele stukken van het vernielde corpus terug. De daders konden achterhaald worden; ze werden veroordeeld en moesten de schade vergoeden. Tjeu Kuijpers kreeg opdracht een nieuw kruis van eikenhout te maken. Het oorspronkelijk afdakje en naambordje met de tekst ‘Mijn Jezus barmhartigheid’ zijn in het nieuwe kruis verwerkt. De plaatselijke beeldhouwer Jos Dirix vervaardigde een nieuw bronzen corpus, met gebruikmaking van de brokstukken van het oude corpus. Dit deed hij volgens het zogeheten cierperdu (giet)systeem, een verloren wassys­teem.

Corpus gestolen in 2020
In april 1996 (week voor Pasen) is het hagelkruis teruggeplaatst. Pastoor Beurskens uit Stein heeft het op 16 juni van dat jaar ingezegend. Truus Sijben-van Melick heeft het kruis jarenlang verzorgd. Elk jaar in de Goede Week versierde zij het corpus met een lauwerkrans, gemaakt van palmen en papieren witte en gele rozen. In 2020 werd het bronzen corpus gestolen. Met subsidie uit het gebiedsfonds Buggenumsveld werd enkele jaren geleden nieuwe beplanting en een knielbank aangebracht rondom dit kruis.

Restauratie
Sinds de grond en het kruis een nieuwe eigenaar kregen, werd er geen onderhoud meer gepleegd. Heemkundevereniging Oos Naer nam contact op met de nieuwe eigenaar: de Stichting erven Van Bilsen-Schreurs. Met de stichting is de afspraak gemaakt dat de heemkundevereniging het kruishout restaureert en voor een nieuw corpus zorgt. De stichting vergoedt de kosten van de restauratie en het onderhoud. Inmiddels is rondom het kruis gesnoeid en zal de beplanting worden aangepast.

Het kruishout en de kap zijn gerestaureerd, aangepast en voorzien van twee lagen grondlak en drie lagen UV-bestendige glanslak. Het tekstbordje ‘Mijn Jezus Barmhartigheid’ is voorzichtig ontdaan van de vele laklagen. Toen werden prachtig uitgestoken sierletters zichtbaar. Deze werden in de oorspronkelijke kleuren opgeschilderd.

Het nieuwe kunststof corpus is aangepast met een geïntrigeerde bevestiging, licht gepatineerd en afgewerkt met enkele UV-bestendigde transparante laklagen. Het afdakje kreeg een zinken kap en het kruishout een nieuw houten bovenstuk. Het kunststoffen corpus is afkomstig van het ‘Samen Zorgen Huis’ van de zusters dienaressen van de H. Geest in Baexem. In juni 2024 is het kruis met hulp van de werkgroep monumenten van Oos Naer op de oorspronkelijke plek teruggeplaatst. Hierbij kregen ze hulp van Jacques van Melick met zijn tractor.

Bijzondere sokkel
Bij het schoonmaken van de stenen sokkel ontdekten wij in de voorkant van de sokkel een stalen ronde pin. Dit is een zogeheten ‘rijksdriehoeksmeetpunt’. Hiermee werden hoge punten in het landschap ten opzichte van elkaar gemeten, zodat het landschap in kaart gebracht kon worden. Op de sokkel is tevens een afbeelding te zien met de drie symbolen die de essentie van het leven bevatten. Het hart staat voor liefde, het kruis voor geloof en het anker voor hoop. Deze symboliek vinden we ook terug op de sokkel van het kruis aan de Kruisstraat in Neer.

Tjeu Scheepers