Op de zijdeur van het Kranenbreukershuis aan de Hoekstraat in Tegelen bevindt zich een zogeheten ‘krukkenkruis’. De naam wordt gebruikt in de heraldiek. Het is een kruis met gelijke armen, die aan de uiteinden een dwarsbalkje hebben. Het is vooral in de periode van de kruistochten – 11e tot en met de 13e eeuw – bekend geworden. Sinds het jaar 1100 siert het krukkenkruis het wapen van de Kruisvaardersstaat Jeruzalem. Daarom wordt het ook wel een Jeruzalemkruis genoemd. De ridderorde van het Heilig Graf van Jeruzalem gebruikt het kruis tot op de dag van vandaag als hun herkenningsteken.

In Tegelen is het krukkenkruis boven een houten deur op de bakstenen zijmuur van het Kranenbreukerhuis geschilderd. Het is mogelijk aangebracht vanwege een bezwerende functie: het afweren van brand. In de achterbouw werd in het verleden aardewerk gebakken. Het krukkenkruis heeft als basis een driehoek, waarschijnlijk een verwijzing naar de Calvarieberg.

Het Kranenbreukershuis werd in 1767 gebouwd, toen de aloude kleiwarenindustrie van Tegelen een nieuwe periode van bloei kende. In de tweede helft van de 18e eeuw, voerden de Verlichtingsidealen ratio en rede de boventoon. Traditie en geloof waren in de ogen van de moderne 18e-eeuwer achterhaald. Desondanks vinden we het krukkenkruis terug boven genoemde toegangsdeur van het pand. Het kan evenwel ook uit later tijden stammen, mogelijk uit de 19e eeuw.

Het Kranenbreukershuis is de oudste bewaard gebleven ambachtelijke werkplaats van Tegelen. Van origine was het een herberg annex brouwerij. Aan het einde van het Verenigd Koninkrijk (1815-1830) werd het pand in 1829 door Godfried Krambrucher verbouwd en uitgebreid met een pottenbakkerij. Vanaf 1877 werd het gebruikt als tabaksfabriek. Als gevolg van verwaarlozing vanaf eind jaren zestig van de vorige eeuw – de periode van nieuw is goed en oud is troep – sloeg het verval toe. Het Kranenbreukershuis stond aan het begin van de 21e eeuw zelfs op instorten. De gemeente Venlo en erfgoedorganisatie Hendrick de Keyser grepen in en restaureerden het huis. De restauratie startte in 2010 symbolisch met het opschilderen van het verbleekte onheilskruis boven de deur. Het gerestaureerde Kranenbreukershuis werd in 2013 opgeleverd.

Tekst en foto: Rob van der Heijden